Maaibeleid
In ’s-Hertogenbosch hebben we ruim 10 km2 openbaar groen, verdeeld over zo’n 40.000 percelen. 8 km2 bestaat uit gras, deze oppervlakte is vergelijkbaar met 1.600 voetbalvelden. We maken onderscheid tussen ‘gazon’ en ‘ruw gras’.
Gazon
We hebben ruim 2 km2 gazon (kort gras) in onze gemeente. Dit is verspreid over ongeveer 8.000 percelen. Kort gras zie je bijvoorbeeld in parken, in woonwijken waar wordt gesport en gespeeld, bij hondenuitlaatroutes, op evenemententerreinen en op plekken waar goed zicht voor het verkeer nodig is.
Gazon is goed voor de opvang van water, maar heeft een geringe ecologische waarde in vergelijking met natuurvriendelijk beheerd groen. Voor de biodiversiteit is variatie in de vegetatie waardevoller dan alleen kort gras. In kort gras leven weinig soorten, maar toch vinden sommige vogels hier wel voedsel.
Gazon wordt 16-25 keer per jaar gemaaid. We maaien alleen in het groeiseizoen (maart – november). Met de aannemer spreken we af hoeveel centimeter het gras maximaal mag zijn. Het aantal keer dat hij maait, hangt dus af van hoe snel het gras groeit. Dit wordt o.a. bepaald door de temperatuur, hoeveelheid neerslag, voedingsstoffen in de bodem en soort grond.
Ruw gras
De helft van al het openbaar groen bestaat uit ruw gras. Dit is lang gras, waarin vaak diverse kruiden en bloemen groeien. In totaal hebben we zo’n 6 km2 ruw gras, verspreid over ongeveer 13.000 percelen. Je vindt ruw gras vooral langs wegen, langs oevers van water en in het buitengebied. Ruw gras vormt een natuurvriendelijk leefgebied voor veel soorten planten en dieren. Het trekt allerlei insecten, vogels, kleine zoogdieren en bodemleven aan. Zij vinden hier voedsel en schuilplekken en kunnen er overwinteren.
Ruw gras wordt 1 tot 2 keer per jaar gemaaid. Een klein deel (1%) van het ruw gras maaien we 4 keer per jaar. Maaien is noodzakelijk om het grasland in stand te houden. Als we niet meer maaien ontstaat er vanzelf een bos. We verliezen daarmee ook de bloeiende en kruidachtige planten die we graag willen behouden. We maaien steeds vaker gefaseerd. Hierbij blijft elke maaibeurt een deel van de vegetatie staan. Dit is de meest insectenvriendelijke manier van beheer en is belangrijk voor de zaadvorming.
Bloemrijke plekken voor vlinders, bijen en mensen
Op bepaalde plekken in ruw gras leggen we bloemenlinten en vlinderidylles aan. Deze plekken vormen een belangrijk leefgebied voor vlinders en bijen. Hier groeien verschillende inheemse bloemen en planten met veel nectar, waardoor er voor elke levensfase van vlinders en bijen een geschikt voedselaanbod is.
Inzaaien met inheems bloemmengsel
We zaaien deze locaties in met zorgvuldig geselecteerd zaad van bloem- en plantsoorten die hier van nature voorkomen. Gedurende een periode van 1-3 jaar ontstaat een bloemenpracht die veel vlinders en bijen aantrekt. Omdat de zadenmengsels erg kostbaar zijn, passen we dit alleen toe op specifieke locaties. Dit zijn plekken die deel uitmaken van een aaneengesloten natuurnetwerk of zijn gekozen op verzoek van omwonenden.
Een vlinderidylle bij u in de buurt?
Wilt u graag een bloemrijke vlinderidylle in uw buurt? Laat het ons weten via het digitaal contactformulier. Wij nemen vervolgens contact met u op om de mogelijkheden te bespreken. Het inzaaien van een idylle vindt plaats in het najaar.
Op de kaart
Op onderstaande kaart ziet u het gras in onze gemeente. We maken onderscheid tussen gazon en ruw gras. Hebt u een vraag of opmerking over het gras in uw buurt? Laat het ons weten via het online meldingsformulier.
Omvormen gazons
De openbare ruimte wordt steeds vaker gebruikt voor het versterken van biodiversiteit, klimaatadaptatie en wateropvang. Een groot deel van het groen beheren we volgens ecologische uitgangspunten. Op een aantal plekken maaien we daarom minder vaak, zodat er meer verschillende plantensoorten gaan groeien. Het doel is meer biodiversiteit en daardoor een hogere natuurwaarde.
Daar waar het kan vormen we gazon om tot ruw gras. We passen dan het maairegime aan en op sommige plekken zaaien we een kruidenrijk bloemmengsel in. Omvormen is niet overal mogelijk. Bij de keuze tussen gazon en ruw gras houden we rekening met:
- Ontwerpuitgangspunten
- Recreatief gebruik
- Speelgelegenheid
- Verkeerssituatie
- Hondenuitlaatroutes
Veelgestelde vragen
Regelmatig ontvangen wij vragen over het maaibeleid. We hebben de veelgestelde vragen op een rijtje gezet. Staat uw vraag er niet tussen? Stuur dan een bericht via het online meldingsformulier.
Waarom hebben we gazon?
De gazons vervullen diverse functies, zoals een recreatieve functie, speelfunctie, ruimtelijke functie, hondenuitlaatroute, waterbergende functie en evenemententerrein.
Waarom wordt het gazon gemaaid?
Om het gazon in stand te houden is frequent maaien nodig. Als het maaibeheer verandert, verandert ook de grasvegetatie. Op sommige plekken is dat gewenst op andere niet vanwege het gebruik.
Waarom wordt er gemaaid als het droog is?
We blijven maaien op hondenuitlaatroutes en belangrijke verkeerspunten. Ondanks de droogte groeien bepaalde soorten gras en kruiden door. Omdat de hoogte van het gras dan niet meer voldoet aan de beeldkwaliteit gaat de aannemer toch weer maaien om de hogere soorten af te maaien. Ook willen we grasaren in het gazon voorkomen. Grasaren kunnen erg vervelend zijn voor honden, ze kunnen hierdoor verwond raken. Zodra het gazon, na enige regenval weer begint te groeien, beginnen de aannemers weer met het reguliere maaiwerk.
Wat is de ecologische waarde van gazon?
Gazon heeft een geringe ecologische waarde in vergelijking met natuurvriendelijk beheerd groen. Voor de biodiversiteit is variatie in de vegetatie waardevoller dan alleen kort gras. In kort gas leven weinig soorten, maar toch vinden sommige vogels hier wel voedsel. Zoals de merel die hier regenwormen zoekt. Gazon is wel goed voor de opvang van water.
Ik zie steeds meer ruw gras in de gemeente, klopt dat?
Het beleid van de gemeente is gericht op het versterken van de biodiversiteit. Daarom zetten we het omvormen van gazons naar meer ruw gras geleidelijk door. We doen dit op locaties waar dit bijdraagt aan de biodiversiteit, waar voldoende draagvlak is en waar het voldoende schaal en maat heeft. Niet alle gazons worden omgevormd naar ruw gras, want we houden natuurlijk ook rekening met andere functies van het gazon zoals recreatie en drukke verkeerspunten.
Waar beginnen jullie met maaien van lang gras?
We starten met het maaien bij kruisingen en andere plekken waar het groen het zicht belemmert op het verkeer en die mogelijk als onveilig worden ervaren. Daarna volgt de rest.
Wanneer wordt er gemaaid?
We maaien 1 of 2 keer per jaar. De maaifrequentie en het maaimoment hangt af van voedselrijkdom, de locatie en de verkeersveiligheid. We maaien op 2 momenten in het jaar:
- Maaironde 1: eind mei tot half juli (week 23 t/m 28)
- Maaironde 2: begin september tot eind oktober (week 36 t/m 43)
Er zijn een paar uitzonderingen:
- Ruw gras met bloembollen maaien we vroeg in het voorjaar. Zo voorkomen we dat de bloembollen door het overjarige gras heen moeten groeien. Hierdoor hebben ze meer kans om tot bloei te komen.
- Het maaien van bloemrijkgras is maatwerk. We maaien dit buiten de standaard maairondes. Het maaien gebeurt op afroep.
- Bij zeldzame soorten zoals de grote pimpernel, weidekervel en orchideeën houden we rekening met de meest gunstige maaiperiode om de soort in stand te houden.
Welke maaimethode(s) worden er gebruikt?
We maaien volgens hooilandbeheer. Dat betekent dat we maaien en na enkele dagen het maaisel afvoeren. Het afvoeren van het gras voorkomt dat de bodem verrijkt wordt met voedingsstoffen. Dit zorgt voor verschraling van de grond, waardoor er meer soorten kruiden komen. Dit is goed voor de biodiversiteit. Alleen langs drukke verkeerswegen staan we een maai-zuigcombinatie toe die het maaisel direct opzuigt.
Waarom wordt er soms gemaaid als de bloemen nog in bloei staan?
In ruw gras bloeien de bloemen op verschillende momenten. Er staat dus altijd wel iets in bloei. Het maaien heeft grote invloed op de aanwezig planten, bloemen en insecten. Maar het maaien is ook noodzakelijk om de graslandsoorten te behouden en ieder jaar terug te laten komen. Door rekening te houden met zaadvorming en insecten proberen we zo min mogelijk te verstoren. Ook laten we steeds vaker delen van de vegetatie staan zodat insecten hier kunnen overleven en zaden kunnen rijpen. Dit noem je sinusmaaien.
Laten jullie ook ruw gras begrazen door schapen, runderen en paarden?
Ja, in o.a. Van Zwietenpark, Diezemonding, Kanaalpark en in de Grootte Wielen. We proberen dit op een manier te doen dat niet alles wordt weg gegraasd maar er ook voldoende vegetatie blijft staan.
Waarom staan niet overal bloemen in het ruw gras?
Dit hangt af van meerder factoren. Niet alleen de bodemomstandigheden maar ook de invloed van naast gelegen percelen, denk aan landbouw, intensief verkeer en de invloed van strooizout. De omvorming van grasland naar bloemrijk grasland heeft ook tijd nodig. Het kan wel 6 tot 10 jaar duren voordat andere plantensoorten hun plek vinden in het gras. Het is van belang om het maaien en afvoeren van maaisel consequent aan te houden zodat de bodem steeds schraler wordt. Bloemen en kruiden krijgen meer kans als de bodem voedselarmer is.
Houden jullie bij het maaien ook rekening met kwetsbare en zeldzame planten?
Jazeker. We houden rekening met kwetsbare en zeldzame soorten zoals de grote pimpernel, weidekervel en orchideeën. We maaien op een tijdstip dat gunstig is om deze soorten te behouden.
Waarom laten jullie het maaisel enkele dagen liggen?
Om te voorkomen dat het gemaaide gras voedingstoffen aan de grond afgeeft wordt het maaisel na elke maaironde na 3 tot 7 dagen geruimd. Insecten en andere soorten krijgen zo de kans eruit te kruipen en het zaad kan zich verspreiden. Helaas kunnen niet alle soorten ontsnappen, denk aan de eitjes en rupsen van vlinders.
Waarom wordt soms de helft van een berm gemaaid?
Op sommige plekken maaien we gefaseerd. Bij een aantal bermen wordt de eerste meter langs de weg 2 keer gemaaid de rest 1 keer. Dit doen we om te voorkomen dat het gras over het fietspad, de weg of het trottoir hangt. Andere bloemrijke vegetaties maaien we bewust gefaseerd vanwege de overlevingskansen van insecten en zaadvorming. Dit noem je sinusmaaien.
Wat is sinusmaaien?
Sinusbeheer is een vorm van gefaseerd maaien, waarbij variatie en flexibiliteit centraal staan. In het kort komt sinusbeheer erop neer dat er bij elke maaibeurt een deel van de vegetatie blijft staan. Maar dan wel in wisselende patronen (sinussen). Hierdoor ontstaat een maximum aan variatie in soorten, van kort gras tot ruigten en alles wat daar tussen in zit. Zo is er op elk moment van het jaar voor elk wat wils; van nectarplanten tot overwinteringsplekken. Sinusmaaien is de meest insectenvriendelijk wijze van beheer en het ziet er ook nog eens erg mooi en interessant uit. We gaan het sinusmaaien in onze gemeente steeds vaker toepassen op percelen die voldoende afmeting hebben. Op smalle bermen of kleine percelen is deze vorm van maaien niet mogelijk.
Ik hou niet van ruw gras in mijn buurt. Mag ik het zelf maaien?
Nee, u mag het niet zelf maaien. Natuurvriendelijk beheerd gras is onderdeel van een aaneengesloten netwerk van stadsnatuur. Dit netwerk vormt een route waarlangs planten en dieren zich (veilig) kunnen verplaatsen. Meer natuur in de stad zorgt voor meer leven, maar ook voor verandering van de openbare ruimte. We begrijpen dat het even wennen is. De één vindt dat misschien rommelig, terwijl de ander er juist van geniet.
Ik zie elk jaar andere bloemen terugkomen? Hoe kan dat?
Dat is normaal. Vanwege de groeiperioden en het maaien ontstaat er elk seizoen een ander beeld. Bij inzaaien heb je het eerste jaar kleurrijk bloemenmengsel, na enkele jaren verdwijnen de eenjarige kruiden en blijft de natuurlijke kruidenvegetatie over. Een voorbeeld is de klaproos. Deze komt spontaan op nadat er in de grond is gegraven, maar verdwijnt weer na een jaar.
Bloemenlinten en Vlinder-idylles
Op sommige locaties leggen we bewust bloemenlinten aan, vaak samen met buurtbewoners. Bloemenlinten zijn stroken bestaande uit inheemse wilde bloemensoorten zoals margrieten, korenbloemen, veldsalie, slangenkruid en vele andere fraaie soorten. Hiermee helpen we de natuur een handje, het geeft snel resultaat en ziet er ook nog eens mooi uit. Voor de bloemenlinten wordt een deel van de grasmat verwijderd. Daarna zaaien we het in met speciaal geselecteerd zaad met soorten die hier van nature thuis horen. Na verloop van tijd (dit kan soms 1-3 jaar duren), ontwikkelt zich een bloemenpracht die veel vlinders en bijen aantrekt. Een Vlinder idylle werkt volgens het zelfde principe, maar deze leggen we aan samen met de Vlinderstichting. De zadenmengsels die we gebruiken zijn erg kostbaar. We passen dit daarom alleen op specifieke plekken toe.
Door het hoge gras heb ik last van teken. Kan de gemeente het gras maaien?
We begrijpen dat teken hinderlijk kunnen zijn, maar we maaien het gras niet eerder of extra vanwege teken. Teken komen voor in zowel hoog als laag gras, en ook in struiken en bossen. Hoog gras is belangrijk voor de biodiversiteit en helpt de natuur.
Om uzelf te beschermen tegen tekenbeten, kunt u de volgende maatregelen nemen:
- Draag bedekkende kleding, zoals lange mouwen en broeken, wanneer u door grasrijke gebieden loopt.
- Gebruik een insectenwerend middel dat DEET bevat.
- Blijf op de paden en vermijd contact met hoog gras en struiken.
- Controleer uw huid en kleding grondig op teken na een bezoek aan natuurgebieden.
Voor meer informatie en tips over het omgaan met teken kunt u onze infographic Kleine beestjes raadplegen.
In het hoge gras zitten grasaren, mijn hond loopt hierdoor risico op verwondingen. Kan de gemeente het gras maaien?
We begrijpen dat grasaren ongemak en verwondingen kunnen veroorzaken voor honden. Om de risico’s te beperken onderhouden en maaien we onze hondenvoorzieningen regelmatig. Buiten de hondenvoorzieningen treffen we geen extra maatregelen om grasaren te voorkomen, dit is onmogelijk gezien de grote hoeveelheid gras. Hoog gras is belangrijk voor de biodiversiteit en helpt de natuur. We maaien daarom niet eerder of extra. Helaas groeien de grasaren ook langs stoepen en wegranden.
Om uw hond te beschermen tegen grasaren, kunt u de volgende maatregelen nemen:
- Controleer de vacht van uw hond regelmatig, vooral na een wandeling door grasrijke gebieden.
- Borstel de vacht grondig om eventuele grasaren te verwijderen.
- Vermijd gebieden met hoog gras tijdens het uitlaten van uw hond.
- Neem contact op met uw dierenarts als u vermoedt dat een grasaar zich in de vacht of huid van uw hond heeft genesteld.
-
Infographic natuur in de stad pdf Download: Infographic natuur in de stad
Niet gevonden wat je zocht?
Je kunt op verschillende manieren in contact komen met de gemeente ’s-Hertogenbosch.